Биздин сайтыбызда иштөөнү жакшыртуу үчүн cookies колдонобуз. Биздин эрежелерге макулсузбу?
Макулмун
Formula.KGFormula.KG
  • Башкы бет
  • Жаңылыктар
  • Макалалар
  • Суроо-Жооп
    • Даарат
    • Намаз
    • Орозо
    • Зекет
    • Ажылык
  • Аңгемелер
    • Таасирдүү окуялар
    • Өрнөктүү өмүрлөр
    • Турмуш таалимдери
    • Эне жөнүндө
    • Тарбия
  • Рубрикалар
    • Мультимедиа
      • Фото
      • Видео
      • Аудио
    • Ден-соолук
    • Китептер
    • Атактуулар ааламы
    • Пайдалуу кеңештер
    • Ырлар
  • Жардамчы
    • Намаз убактылары
    • Орозо календары
    • Мечит жана намазканалар
    • Кыргызстандагы медреселер
Окулуп жатат: Каныкей кимдин кызы? Чын эле тажиктин кызыбы?
Бөлүшүү
Эскертмелер Көбүрөөк көрсөт
Акыркылар
Муфтий: Кээ бир өлкөлөрдөгү «Куран өрттөө акциясы» укукка каршы жосун!
Жаңылыктар
Чыңгызхандын Бухарага шаарын алуудагы амалкөйлүгү
Аңгемелер Таасирдүү окуялар
Садыбакас ажы “Ихсандан” алган үйүн жабыкагандарга бермей болду
Аалымдар Жаңылыктар
«Умра ажыдан келгенде той өткөрүү — чектен ашкан ысырапкерчилик»
Жаңылыктар
АЛЛАХТЫН 99 ЫСЫМЫ жана КЫРГЫЗЧА ТҮШҮНДҮРМӨСҮ
Китептер
Аа
Formula.KGFormula.KG
Аа
  • Жаңылыктар
  • Макалалар
  • Суроо-Жооп
  • Намаз убактылары
  • Башкы бет
  • Жаңылыктар
  • Макалалар
  • Суроо-Жооп
    • Даарат
    • Намаз
    • Орозо
    • Зекет
    • Ажылык
  • Аңгемелер
    • Таасирдүү окуялар
    • Өрнөктүү өмүрлөр
    • Турмуш таалимдери
    • Эне жөнүндө
    • Тарбия
  • Рубрикалар
    • Мультимедиа
    • Ден-соолук
    • Китептер
    • Атактуулар ааламы
    • Пайдалуу кеңештер
    • Ырлар
  • Жардамчы
    • Намаз убактылары
    • Орозо календары
    • Мечит жана намазканалар
    • Кыргызстандагы медреселер
Авторизация Кирүү
Катталыңыз
  • Advertise
© 2022 FormulaMediaGroup. All Rights Reserved.
Formula.KG > Blog > Макалалар > Каныкей кимдин кызы? Чын эле тажиктин кызыбы?
Макалалар

Каныкей кимдин кызы? Чын эле тажиктин кызыбы?

admin
Жаңыланды: 2022/09/27 at 11:54 ТЧ
admin  - Charlestreri
Бөлүшүү
Каныкей кимдин кызы?

Тажиктин кызы деген пикир кайдан, качан чыккан? Аскар Акаев тажик акыны Гүлрухсор Сафиеваны «эже» деп койгону үчүн эле, Каныкейди тажик кызы деп калдыкпы?

Биринчиден, баягы «жаман көргөн кишинин бөркү казанбактай» деген сыңары, бул жерде Аскар Акаевдин күнөөсүн көтөрүштүн эч кандай кажети жок. Анткени, Каныкейдин Санирабийга (туурасы Санирабийге) экенин кыргыздарга тээтиги өткөн кылымдын сексенинчи жылдарынан тартып эле дайын болгон. Болгондо да кадимки залкар манасчы Сагынбай Орозбак уулунун «Манасы» менен (Караңыз: Манастын Каныкейди алганы. Китепте: Сагынбай Орозбак уулунун варианты боюнча.»Манас» II китеп. Фрунзе, «Кыргызстан», 1980, 345-388-беттер). Анда Аскар Акаев президент эмес депутат да боло элек кези. Демек, маселе Аскар Акаевде эмес экен. Бул бир жагы.

Экинчиден, өткөн кылымдын жетимишинчи жылдарынын башында Тажикстандын Кыргызстанда маданий күндөрү өтүп жаткан учурда болсо керек, Тажик ССРинин жазуучулар союзунун жетекчилеринин бири, акын, тарыхчы Момин Каноат трибунадан туруп «керек болсо биз силердин таеке-тайыңар болобуз, Каныкей апаңар тажиктин кызы Санирабига» деп айтканына кыргыздын чыгармачылык интеллигенциясы күбө болушкан. Ошондон тартып, улутубуздун чыгармачылык интеллигенциясы «Каныкей тажик кызы экен, аты Санирабига турбайбы» деген пикирге өтүшкөнү да тарыхта өкүм сүрүп келген чындык.

- Жарнама -
Эми, акыркы трагедиялуу окуялардын натыйжасында талашка түшүп аткан маселеге — Каныкей чыны менен эле тажик кызыбы деген суроого келели. Эгерде Сагынбайдын чыгармачылык сыпаттоосуна таянсак, анда Каныкей Амир Темирдин кызы катары чыга келет. Анткени кан Жакып уулу Манаска колукту издеп жүрүп Букардан (Бухара) кыйбаа тажиктердин ханы Атемирдин Санирабийге деген кызын көрүп купулуна толтуруп жатат. Эгерде «Манас» манасчылардын айрым бир урунттуу тарыхый окуяларды кыялы менен (!) эркин интерпретациялоодон жаралган эпопея экенин эске алсак, анда Сагынбай айткан Атемирди тарыхый Амир Темир деп болжолдосок болот. Сагынбай араб тамгасын тааныган сабаттуу инсан катары Атемирдин прообразына тарыхый Темирланды пайдаланышы толук ыктымал. А бирок, Амир Темирбиз тажик эмес түрк-монгол элдерине тийиштүү колбашчы да. Демек, Өзбекстандын мурдагы президенти Ислам Каримов 1995-жылы, «Манас» эпосунун 1000 жылдыгын майрамдоо учурунда Санирабийга тажик кызы эмес деп айтканы да ошондон улам болсо керек.

Ал эми тарыхый чындыкка келе турган болсок, Темирландын Санирабийга деген кызы болгон да эмес.
А Каныкей тарыхый жактан алганда тажиктин кызы болчу, аты Санирабийга деп көшөөрүш эч кандай кажетсиз. Анткени анын тарыхый далили жок. Жана жогоруда айтылгандай улуу манасчынын чыгармачылык фантазиясынын гана жемиши. Маселен, Сагынбайдын вариантындагы Манастын ак падышага (орус падышасы) каршы согушканын, же Мекеге ажылыкка барганынын тарыхый болгон окуя катары карабайбыз да. Анткени, «Манас» эпопеясы манасчылардын учкул кыялынан жаралган, тарыхый окуяларды эркин, өз каалаганындай трактовкалаган көркөм чыгарма. Эпос тарыхый-документалдуу, илимий иликтөө эмес. Ушул жагын унутпашыбыз керек.

Кокус, эртең эле дагы бир Сагынбайдай залкар манасчы чыгып Каныкей Санирабийга эмес, аты түкүнчө эле, атасы бакүнчө улуттан болчу, деп айтып кете берсе, аны да тарыхый факты катары бетибизге кармайбызбы?.. Талашып-тартышабызбы?..

Ошол эле 1952-жылкы «Манас» эпосу боюнча өткөн Бүткүлсоюздук конференциянын чечими менен кабыл алынган бириктирилген, кошмо вариантта Букардын каны Темиркандын кызы Каныкейдин улуту тажик экени тууралуу кенедей да ишаарат жок. Анда Каныкей буруу-терүүсүз кыпкыргыз. Буга эмне дейбиз?..

Жок, андай эмес мындай деп улутун сүрүштүрүп, аягы көрүнбөгөн дискуссия уюштуралыбы?..

Көркөм чыгармага таянып Каныкейдин жарандыгын издеп, илимий иликтөөгө айлантыш — абсурд. Осол көрүнүш. Көркөм чыгарма андай териштирүүгө факт болуп бере албайт.

Каныкей ким болбосун, кимин кызы болбосун, биринчи кезекте биздин кыргыз элинин залкар манасчыларынын эпикалык генийинин туундусу. Кыргыздын кан-жанынан, дүйнө танымынан жаралаган кыргыз аялзатынын образы. Биз ошого — дүйнөлүк адабиятка, маданиятка Манас менен Каныкейдей улуттук ар-намыстын, айкөлдүктүн, асылдыктын, аруулуктун символу болгон образдардан түзүлгөн теңдешсиз шедевр бере алган эл экенибизге сыймыктанганыбыз оң.

Эч ким көлөкө түшүрө албай турган биздин эң башкы мактанчыбыз ушул!
Андыктан, майнапсыз талаш-тартыштын эч кандай кереги жок.

admin 27.09.2022
Макаланы бөлүшүңүз
Facebook Twitter Whatsapp Whatsapp VKontakte Telegram Шилтемени көчүрүү Басып чыгаруу
Бөлүшүү
By admin Charlestreri
Катталуу:
https://t.me/pump_upp
Мурдагы макала ЖУМАБАЙ ПАЛБАН (повесттен үзүндү)
Кийинки макала «Бизнесимди тартып алган депутаттын жаназасына барып, кечиргенимди айттым». Түркиялык Бизнесмендин Бишкектеги кыйынчылыктары
Пикир калтырыңыз Пикир калтырыңыз
0 пикир

*Enter your name

*Минимум 2 символа.

Do not change these fields following

    Бизге катталыңыз!

    49k окурман Жакты
    481k окурман Катталыңыз
    136k Катталуучулар Жазылыңыз
    1.7k Мүчөлөр Катталыңыз
    - Advertisement -

    Акыркы кошулгандар

    Муфтий: Кээ бир өлкөлөрдөгү «Куран өрттөө акциясы» укукка каршы жосун!
    Жаңылыктар 30.01.2023
    Чыңгызхандын Бухарага шаарын алуудагы амалкөйлүгү
    Аңгемелер Таасирдүү окуялар 29.01.2023
    Садыбакас ажы “Ихсандан” алган үйүн жабыкагандарга бермей болду
    Аалымдар Жаңылыктар 26.01.2023
    «Умра ажыдан келгенде той өткөрүү — чектен ашкан ысырапкерчилик»
    Жаңылыктар 25.01.2023
    //

    Formula.kg — Диний, руханий, маданий агартуучу порталы

    Катталыңыз

    © 2022 FormulaMediaGroup

    Окуу тизмесинен өчүрүү

    Баш тартуу
    Ассаламу алайкум!

    Авторизация

    Сырсөздү унттуңузбу?