Кезектеги фото-баянда КМШ аймагындагы (мурунку СССР) өлкөлөрдүн борбор калааларындагы (же өлкөдөгү ири мечиттер) мечиттер чагылдырылган.
1. АРМЕНИЯ. Еревандагы Көк мечит
1766-жылы Эриван хандыгынын түрк ханы Гуйсейнали-хан Каджар, Ереван калаасынын сардары (губернатору) 7 миң м.кв аянтка армян-иран достугунун урматына Көк мечитти курууга буюрат. Еревандагы Көк мечит Армениянын борбор шаарындагы жана Кавказ чөлкөмүндөгү эң ири мечиттердин бири. Мурда бул мечит Эриван хандыгынын тушундагы 8 эң көлөмдүү мечиттердин биринин катарында эле. Адегенде төрт мунаралуу бул мечит ар жылы бүлгүнгө учурап, үч мунарасы кыйрап, бүгүнкү күндө бир чоң жана үч майда мунарачалары калды. Мурдагы борбордук базардын жанандагы Маштоц проспектисинин жананды жайгашкан Көк мечит Экинчи дүйнөлүк согуштан соң Еревандаын тарых жана табият музейи катары оңдолуп тургузулуп, ал музейде археологиялык, тарыхый, мадания экспонаттар, кийинчерээк планетарий тураар эле. 1995-жылдан тартып Ирандын колдоосу менен Көк мечит – мечит катары калыбына келтирилген. Учурда Көк мечит- Армениядагы иран коодоштугунун маданий борбору.
2. Беларусия. МИНСКтеги мечит
Минскидеги мечит ажайып кооз. Тарыхка көз чаптыра турган бослок, Минск ар убак ар кыл маданияттарды, диндерди айкалыштырган көп улуттуу шаар болуп келген. Мисалы, мурун борбор калаанын түндүк-батышында мусулмандар отурукташчу. 16-кылымдын акырында азыркы Юбилейная мейманканасы турган жерде өлкөдө алгачкы мечит жыгачтан курулуп мусулмандар ал жерде 19-кылымдын акырына чейин келип сыйынып турчу жай болгон. 20-кылымдын башында ал мечиттин ордуна византия стилинде таш метериалдарынан чон мунаралуу мечит курулат. Ал мечит кооз, архитектуралык жактан көркөм болгондуктан ал кездеги открыткалардын көбүндө ушул ошол мечиттин сүрөтүн көрүүгө мүмкүн эле. Тилекке каршы мечит биздин күнгө чейин сакталбады, согуштан кийин советтик бийлик аны талкалаган. Минскидеги жаңы мечит Игнатенко жана Грибаедов көчөлөрүнүн тушуна, эски татар гөрүстөнүнүн жанына курулган. Булу мечиттин ичине 2000 киши батат.
3. Грузия. Тбилисидеги Жума мечити
Сунниттер менен шииттер бирге сыйына берген дүйнөдөгү бирден бир мечит. Тбилисидеги Жума мечити 20-кылымдын башында курулган. Бул мечитти курууда ошол заманда жашаган үч бир туугандын тиешеси бар, алар оболу үчөө тең бирден мечит курууну көздөшүп, бирок курулушу аягына чыкпай калыптыр. Мечит Мейдан деп аталган райондо жайгашкан, ал аймакта азербайжандар көр олтурукташчу, бирок кийинчерээк алардын саны кыйла азайып кетти. Анын айланасында үйлөр өтө көп болгондуктан мечит деле анча байкалбайт. Грузияда мурунтан эле бүт диндерге толеранттуу мамиле кылынып келген. Мисалы Давид падыша чиркөөгө баруу менен бирге мусулман мечитине да барып турган. Ошондой эле мусулмандар жыш жашаган жерлерде чочко союуга тыюу салган. Учурда мусулмандардын мечити, Католиктердин чиркөөсү, Православ чиркөөсү жана Синагогалар бир бири менен катар жайгашкан.
4. Украина. Киевдеги Ар-Рахма мечити
Киевдеги Ар-Рахма мечити өлкөдөгү эң кооз имараттардын бири. Мечитке мусулмандар гана эмес, туристтер да кызыгып көп катташып, жергиликтүү тургундар да ичине кирип архитектуралык көркөмдүүлүгү менен таанышышат.
5. Азербайжан. Гейдар мечити
Азербайжандын мурунку президенти Гейдар Алиевдин урматына салынган бул мечиттин жалпы аянты 12 миң м.квадратты ээлейт. Мечиттин өзүнүн аянты 4200 м.квадрат. сырты Ширван-Абшерон архитектурасына мүнөздүү кооздукта жасалгаланып, төрт мунаранын ар бири 95 метрден. Негизги мунарасынын узундугу 55 метр, экинчи мунарасы 35 метрди түзөт.
6. Латвия. Ригадагы мечит
Кайра куруу убагында салынган эң эски имараттардын бири. Аны мечит деп деле атоо кыйын, жергиликтүүлөр бул имаретты ислам мадания борбору деп аташат. Бул аймакта илгери татар мусулмандары жашап келгендигине карабастан Ригада мечит курууга анча көңул бурулбайт. Латвияда болжол менен 12 мин мусулман жашайт. Бйиликтер мусулмандарга көңүл кош мамиле жасашкандыктанбы, Прибалтикада кадимки биз көрүп жүргөндөгүдөй занкайган чоң мечиттер жок, тек гана катардагы бир имараттардын бириндей имараттарга мусулмандар маал маал чогулуп турушат. Ригадагы бул мечит, сыйынуучу жай эмес, кадимки бир офистей эле көрүнөт.
7. Литва. Каунастагы мечит
Прибалтикадагы санынын көптүгү жагынан экинчи орунда турган мусулмандар Литвада турушат. Учурда бул мамлекетте ар кандай эсептөөлөргө караганда 7 миң мусулман жашайт, алар негизинен этникалык татарлар. Мусулмандар такай барып турчу 5 мечит бар, алардын эң көркөмдүүсү 1933-жылы курулган Каунастагы мечит.
8. Эстония. Жападан жалгыз бир мечит
Эстонияда мусулмандардын саны эң аз. Эстония Орусия империясынын курамына кирген 1721-жылдан тартып бул аймакка алгачкы мусулмандар келип жашай башташкан. Ал мусулман муундун бала-чака, неберелери азыр такыр эле сейрек калды. Азыркы мусулмандар – Прибалтика мамлекеттери СССРдин курамына киргенде келип жашай башташкан мусулмандарды урпактары. 2011-жылдагы калктын себин алууда Эстон республикасында 1500 мусулман бар экени такталган. Айрымдар бул сан так эместиигин айтышып, өлкөдө 10 дон 20 миңге чейин мусулман жашаарын айтышат. Учурда Эстон жергесинде бир гана мечит бар.
9. Молдова. Байкалбаган мечит
Молдовадагы жападан жалгыз мечит борбордон кыйла алыс жакта, борбордун түндүк-батышындагы өнөр жай ишканалары жыш райондо жайгашкан. Молдавияда мусулман калкынын саны 3-15 миң деп болжолдонот. Алар негизинен татарлар (буджац татарлары, дунай татарлары) . Өлкөнүн күч структуралары мусулмандардын ишмердигинин активдешине өтө саксынуу менен мамиле кылышат. 2005-жылы Молдавиянын Дин башкармалыгынын башчысы Талгат Машаев ислам динин каттоодон расмий өткөрүү сунушу менен кайрылганына карабастан, а турсун ОБСЕ миссиясынын суранычына карабастан каттоодон өткөрүшкөн эмес. 2011-жылдын 14-мартында өлкөнүн Адилет министрлиги Молдова Республикасынынын Ислам лигасын расмий каттоодон өткөргөн.
10. Орусия. Маскөөдөгү эң ири борбордук мечит
Маскөөдөгү бул мечит 2015-жылдын 23-сентябрьда Курман Айт күнү расмий ачылган. Мечитке 10 миң киши батат, бул мурдагы мечитке караганда 20 эсе көп.
11. Өзбекстан. Ташкенттеги “Минор” мечити
Ташкенттеги Минор мечити 2014-жылдын 1-октябрында Курман Айт күнүн утурлай ачылган. Ичине 2 400 дөн ашуун кишини батыра алчу Өзбекстандагы эң чон мечиттин аянты 11 гектарды ээлейт.
12. Түркмөнстан. “Түркмөнбашы Рухы” мечити
Түркмөнстандагы башкы мечит Ашхабаддан 15 км алыстыкта жайгашкан маркум президент Сапармурад Ниязовдун туулуп өскөн мекени Кыпчай аймагына курулган. Мечитти курууга атайын франсуз архиткеторлору, курулушчулары чакырылып ак мрамордон курулган бул мечитке мамлекеттик казынадан 100 миллион доллар сапталган. Мечиттин жалпы аянты 18 миң метр кв. Мечиттин шыбынын бийиктиги 55 метр, төрт мунаранын бийиктиги 80 метрден.
13. Казакстан. Нур-Астана мечити
Астана калаасындагы Нур-Астана мечити 2005-жылдын 22-мартында ачылган. Өлкөдөгу эң кооз архитектуралык ажайып имараттардын бирине айланган. Мечиттин ичинде Каабаны жапкан кара материалдын , Кисванын фрагментинин үзүмү жана Сауд Аравиясынын королунун басманаканасынан чыккан Ыйык Куран бар. Нур-Астана мечитинин долбоорун ливан архитектору Чарльз Хафиз түзүп, түркиялык “Пасинер” курулуш компаниясынын курулушчулары куруп, долбоорду Катар өлкөсү каржылаган. Мечиттин ичине 5 миңге жакын адам сыят.
14. Тажикстан. Келечектеги мечит
Тажикстанда мечиттердин саны бир топ. Дүйшөмбү калаасындагы курулуп жаткан Борбордук Азиядагы эң чоң мечиттин жерпайын түптөө иши 2009-жылы башталып, алгачкы ташты президент Эмомали Рахмон койгон. Бул мечитке каражатты Катар мамлекети бөлүүдө. Мечиттин курулушунда тажик улутунун жана дүйнөлүк архитектуранын үлгүлөрү айкалыштырылмакчы. Төрт мунаранын ар бири 75 метрди түзүп, 47 метрдик башкы мунара мечитке көрк берип турат. Жети жарым гектар аянтты ээлеген мечиттин короосунда намаз окуучу аянттар, китепкана, жыйын өтүүчү жай, жана конок тосуучу жайлар, ислам университети курулуу пландалган. Мечит толугу менен 2018-жылы бүткөрүлмөкчү.
15. Кыргызстан. Борбор азиядагы эн чон мечит
Кыргызстандын борбору Бишкекте Борбор азиядагы эн ири мечиттин курулушу бүтүү алдында турат. Курулуш иштери Түркиялык (TDV) Диний фондусу тарабынан каржыланган. Осман доорундагы архитектуранын стилинде салынган бул мечиттин курулушу 2012-жылы башталган. Мечиттин жалпы аянты 7,5 мин кв.метрди түзөт. Мечиттин ичкерки жагында 6 миң киши намаз окуй алат. Сырт тарабын, мечиттин айланасындагы короосун эске алганда бул мечиттин ичине жана сыртка жалпысы болуп 20 миң адам сыят. Мечитте 500 автоунаага ылайыкталган унаа токтотуучу орун бар. Мындан тышкары, Куран окуу үчүн атайын бөлмөлөр, конференц-зал, ашкана, фонтан орун алган. Мечит сыртынан Анкарадагы Кожатөпе мечитине куюп койгондой окшош. Курулуштун жоопкер башчысы Муса Демиржинин айтуусунда, курулуш иштери дээрлик аяктап калды, болгону көрктөндүрүү иштери гана калды.
