“Үммөтүмдүн курсак салып семиргендерин жак-тырбаймын” деген мааниде хадис айтылган. Чын-дыгында, адам семирген кезде денеси оорлошуп, иш кылуу кыйындайт жана жалкоолук пайда болот. Ал эми жалкоолук мусулмандын негизги душманы. “Күчтүү мусулман, алсыз мусулманга караганда жакшыраак” – деп айтылган хадистен да, мусулман ыйманында да, күч-кубатында жеткиликтүү болуу керектигин түшүнө алабыз. Төмөндө семирүүнүн зыяндуулугу жана андан кантип сактануунун жол-дору тууралуу айтып өтөбүз.
* * *
Семирип кетүү учурда дүйнөдөгү глобалдуу көйгөйгө айланды. Денесине ашыкча салмак ко-шулган адамдар иштөө жөндөмүн толук бойдон жоготуп коёру белгилүү. Мындан сырткары семи-рүү ден-соолукка олуттуу зыян алып келип, өлүмгө да алып барат.Семирүү көбүнчө тамактануу нормасы бузулуп, ашыкча жеп-ичүүдөн улам пайда болот. Тамак-аш-тын кубаттуулугу организмдин энергия сарптоосу-нан ашып кеткен учурда ашыкча майлар пайда боло баштайт. Дене канча көп кыймылдаса, ошон-чо көп энергияны талап кылат. Ал эми кыймылсыз дене энергияны аз талап кылат. Ошондуктан кый-мылдын аздыгы, көп олтуруу семирүүнүн негизги фактору болуп эсептелет.
Адамды бат семиртип жиберчү тамактар: тез даярдалуучу гамбургер, чизбургер, ходдог, шаурма, беляш ж.б. Углеводго бай азыктар. Торт, пирожный сыяктуу канттуу азыктар. Холестерини көп богон койдун эти ж.б.
Семирүүгө алып барбай турган азыктар:
Жа-шылча-жемиштердин бардык түрү, холестерин аз болгон жылкы жана топоз эти ж.б.Мындан сырткар семирүү тукум кууга да байла-ныштуу болот. Кээде ички секреция органдарынын ооруусу менен да байланыштуу болот.
Семирүү теп-кичтерин негизинен 4 даражага ажыратышат.
1. Дене салмагы өз нормасынан 30% га жогору-лайт.
2. Дене салмагы 50% га жогорулайт.
3. 80-100% га жетет.
4. 100% дан ашып кетет.Биринчи жана экинчи даражадагылар ишке болгон жөндөмдүүлүгүн анча жоготушпайт. Ал эми үчүнчү жана төртүнчү даражадагылар иш жөндөм-дүүлүгүн алсыздатып, же такыр жоготуп алышы мүмкүн.
Семирүүдөн сактануу үчүн:
1. Тамакты аз-аздан 3-4 маал ичүү керек.2. зат алмашуу жакшы болуу үчүн күнүнө 1,5-2-литр газсыз таза суу ичүү зарыл.
3. Эртең мененки дене-тарбиялык көнүгүүлөр-гө, таза абада чуркоого көңүл буруу керек.
4. Жаш балдарга кичинекейинен семиртүүчү та-мак-аш азыктарын көп бербөө зарыл.
5. Эгерде семирүү күчөп бара жатса, эртерээк диетологго кайрылуу зарыл.
Семирүү тууралуу кызыктуу фактылар:
Семирүүдөн улам дүйнөдө жылына 40 000 адам каза болот.Дүйнөдөгү адамдардын жалпы салмагы 287 млн тонна болсо, анын 15 миллиону семиз адамдарга тиешелүү.Семирүү боюнча биринчи орунда Мексика, калктын 32,8%, экинчи орунда АКШ, калктын 31, 8% семиздер түзөт.
Булак Бейиш гезитенен.
