✍?Талабаларынан бирөөсү Имам Абу Ханифадан (рахиматтуллоху таала) :
-Бардык нерсени билип турганы менен билген илимине жараша амал кылбаган адам кандай болот? -деп сураганда,Имам Азам Абу Ханифа ага: «Тоорат берилип,анан ага амал кылбай койгондордун мисалы -китептерди көтөрүп жүргөн эшектер сыяктуу» деген маанини билдирген «Жума »сүрөөсүнүн 5 аятын окуп берген соң;
-Куран Каримди билгени менен анын буйруктарын жүзөгө ашырбагандардын абалы Иудейлердин Тооратка жасалган мамилесине салыштырылынып түшүндүрүлгөн,-деп,андан ары сөзүн минтип улады;
-Илим үйрөнүп ал тууралуу ой жүгүртпөгөн жана ошого жараша амал кылбаган адам кудум ар түрдүү даарылардын жыйнап алып,дарыгерге келгенге чейин кайсы дарынын кайсыл ооруну айыктыраарын билбеген адамга окшош. Мына ошондуктан болгону илим үйрөнүп ага амал кылбаган адам илимди эмнеге жарай турандыгын билбейт. Пайдасыз илим эч кандай мааниге ээ эмес…
✨Улуу жол башчыбыз Абу Ханифа Имам Азамдын жогорудагы насаат сөздөрү бир эле улуу аалым,устаздар,илим алып жаткан илимдүүлөргө тиешелүү эмес. Уккан кулактарга окуган көздөргө да тиешелүү, бул дегеним окуганды, укканды билген туугандарга да тиешелүү. Илимдин тепкичтери биринчи майда нерселерден башталат. Мусулман пендеси үчүн илим алуу парз. Мына замандын өнүгүүсү менен илим алуу биз үчүн канчалык жеңил болуп калды, атайын сапар артырып изденип,китеп сатып алып олтурбай олтуруп алып эле,өнүккөн техиниканын жардамы менен баарын билүүгө мүмкүнчүлүк түзүлдү. Албетте атайын илим алууга эмне жетсин алардын даражасы өтө бийик Алланын алдында. Жоктон көрө жогору,билбегендер көрө бир аз болсо да билүүгө мүмкүнчүлүк. Бул да Жараткандын пенделерине ырайымыдыр . Айырыкча илим алуу биздин өлкөдө жеңил, ачык болуп берекенин төгүлгөн убагы. Бирок эх, «көп нерсенин кадыры болбойт «дегендей канчалаган устаздар туура жолго чакырып,бакырып ,эскертип келет бирок уккан кулактардын сыртында,окуган көзөрдүн пардасынан өтө албай,жүрөктөргө сиңбей келет. Жашоого жол ачып бере турган адмдардын асылылы,бул ааламдын тынчтыгын нуру менен бөлөп турган улуу Сүйүктүү Пайгамбарыбыздын (ага Аллахтын салам салаваты болсу) китеби ыйык куран,хадистерин,сүннөттөрүн бир эмес канча жолу окуп, угуп эле жатабыз бирок амала келгенде өтө алсызбыз. Ушул биздин уккан окугандарыбызда бир аз болсо да илим алуу жолуна кирет. Канчалаган асыл сөздөр,кеңештер,насааттар чакалап куйулуп жатат, амал кылууда тамчылатып амал кылып жатабыз. Буга мисал: ушул эле вотсапта олтурган окурмандар күнүнө канчалаган жакшы маалыматтарга ээ болуп жатасыздар. Бирок ошол эле жүрөгүм караңгы,жашоом начар,үй -бүлөм бузулду,күйөөм башка менен кетти,кайнем жаман айтып олтурсак толгон токой суроолор менен кайрылган туугандарыбызга күбө болобуз.
Эмне себептен мындай болуп жатат?! Себеби эмне?! Эмне үчүн жүрөктөргө сиңбей ойгонбой жатат?! Эмне үчүн жакшылыкты уккан менен ал жолдордо жүрүү кыйын катары көрүп жатабыз?! Эмне үчүн?!…
Эгер билсек адамдар үч топто болушат, биринчиси ийиненин жиби менен өткөрсөң бир кулагынан кирип экинчисинен чыгып кетет,булар уккандары бир кулагынан кирип экинчи кулагынан чыгып кеткендер,экинчи топтогулар бир кулагынан кирип оозунан чыгып кетет,булар уккандарын башкаларга айта берет өзү аткарбагандар,үчүнчү топтогулар бир кулагынан кирип ичине түшүп кетет,булар уккандарын жүрөктөрүнө сиңдирип амал кылуучулар. Өкүнүчтүүсү азыркы күндө биринчи топтогулар менен экинчи топтогу инсандар көбөйдү десек туура болот эле. Балким ошон үчүн биз адашууда болуп жаткандырбыз. Балким бул да кыяматтын белгисидир амал кылууда алсыз болууга азгырыктар себеп болуп жаткандыр…
Эгерде адамзат бир эле укканын,окуганы бекем кармап амал кылуучу (ишке ашыруучулардан) болгондо бул жашоого жакшы адамдар толуп, жашоо нугу түп башкача болмок. Биз инсандар атыбыз эле айтып тургандай унутчаак өтө алсыз макулуктарбыз. Жүрөктөрүбүз минут сайын өзгөрүп туруучу,айрыкча ушул заманда биз илимге өтө муктажбыз, бул заман адашуунун заманына айланды. Биздин жүрөктөрдү караңгылыктан куткарып ,кыйынчылыкты жеңүүдө,сабырдуу болууда, жашообузда адашып калбай ,түбөлүк бактылуулукка жетүү үчүн илим дарысынын тамчыларына муктажбыз. Биздин жүрөктөр нымдалып,ыйманыбыз бекем болуусу үчүн эскертүүгө, чыкырууга,улуу аалымдаыбыздын наасаттарына муктажбыз.
Биз жашообузда адашып калбообуз үчүн Аллахтын илимне умтулуу керекбиз.
Кандай илим алуу керек
Суроо: Илим фарзбы?. Кандай илим фарз?
Жооп: Ооба, илим фарздыр. Кудайдын жалгыздыгын, Ыйман Негиздерин, келменин маанисин 3биринчи үйрөнүү фарз. Буну «акыйда» (ишеним) дейбиз. Кийин күнүмдүк ибадатка керек өкүмдөрдү үйрөнүү экинчи фарз: бул намаз, даарат, гусул ж.б.
Имам Маликтин шакирти Абдуллах ибн Вахб айтат: «Мен илим алыштан мурун ибадаттан баштаптырмын да шайтан мени Иса алейхиссалам жөнүндөгү суроолор менен ээрчитип кетти: «Аны Аллах Таала кантип жаратты болду экен?» – жана ушуга окшош суроолорду бере бердим. Мен бир шейхке арыздандым, ал болсо үнүнүн болушунча: «Оо, Ибн Вахб!» – деди. Мен: «Угуп жатам» – деп анын келерки насыятынакулагымды төшөдүм. Анда ал жөн гана: «Илим ал» – деп койду. Мына ушул менин илим талап кылып изденүүмө түрткү болду». Кудайдын жалгыздыгын, «Лаа илааха иллаллах» келмесинин маанисин биринчи үйрөнөбүз. Илим көп, ошондуктан «ильму-ль-хаалды» алабыз. Ал деген учурга, ахвалга жараша эмне үйрөнүш керек болсо – ошону биринчи окуу дегендик. Мисалы: акчасы жок кедей зекет тууралуу окуштун кажети жок, анткени зекет бир гана байларга парз. Бирок мал-мүлкү жетсе зекет өкүмдөрүн окуу анын милдети болуп калат.
?? Дуа:
«Аллахумма-нфа’нии бимаа ‘алламтании, ва ‘аллимнии маа йанфа’унии»…
(Мааниси: О, Аллахым! Үйрөткөн нерсең менен мага пайда бер, жана мага пайдалуу нерсе үйрөт)
✨Азирети Муаз бин Жабал: »Илимге жетпегендер бакытка да жетишпейт.Илимди дайыма кайталоо зикир,илим жөнүндө сүйлөшүү жихад,билбегендерге бир нерсени үйрөтүү садака катары саналып,бирөөгө илим берүү Аллага жакындоого жардам берет. Анткени илим арам жана адалды бири -биринен айрылмалаган,бейишке баргандардын жолун жарык кылган жол көрсөткүч. Илим ээн жерде дос,бөтөн элде жолдош,акыйкатты издөөдө кеңешчи. Илим жакшылык -жамандыкта шам -чырак,душмандарга каршы курал,тааныштар арасында сыймык. Илим аркылуу Алла Таала кээ бирлерин өркүндөтүп,аларды жакшы жолдун башчылары кылып коёт. Эл алардын артынан ээрчийит,жасаганын жасап,айткандарына кулак төшөйт. Периштелер аларды канаттары менен сылашат. Деңизден баштап топурактардагы бардык жандыктарга чейин илимдүүлөр үчүн Алла Таалага дуба кылышат. Илим жан дүйнөгө жаңы жашоо тартуулайт,караңгы жерди жаркыраган нурга бөлөйт. Пенде илимдин арты менен тандалгандардын арасына кошулат,эки дүйнөдө тең жакшылыктарга туш болот. Илим тууралуу ой жүгүртүү орозо кармоого, ал жөнүндө талкуу түнкү намаздардын сообуна тең. Жакындардын укугу адал жана арамдын чеги илим аркылуу билинет. Илим иш -аракеттин башчысы,эмнени билген болсоң ошону кыласың.
Илим жакшы кишилерге гана татыйт,андан кол жуугандар бактылуу боло алышпайт» (Абу Нуйм,ал -Хилия 1/239)..
Аллах Таалам биз алсыз пенделерин укканына,окуганына,алган илимине амал кылуучулардын кылсын !
?Насиба Абдуллаева.
???? БАКТЫЛУУЛУК ФОРМУЛАСЫ
