АЛИ ИБН АБУ ТАЛИБ Пайгамбарыбыздын (с.а.в.) аталаш агасынын уулу, күйөөбаласы жана төртүнчү халифа. Атасы Абу Талиб, энеси Фатима бинти Асад, чоң атасы Абдулмутталиб болгон. Негизинен аты Абутуран (топрактын атасы деген маанини билдирет), лакап аты Хайдар, Амирул-Муминин наамы менен белгилүү болгон.
Пайгамбарыбыздын (с.а.в.) аталаш агасынын уулу, күйөөбаласы жана төртүнчү халифа. Атасы Абу Талиб, энеси Фатима бинти Асад, чоң атасы Абдулмутталиб болгон. Негизинен аты Абутуран (топрактын атасы деген маанини билдирет), лакап аты Хайдар, Амирул-Муминин наамы менен белгилүү болгон. Мындан тышкары “Асадуллах”, б.а.,, «Алланын арстаны» деген наам менен белгилүү болгон. Азирети Али жаш мезгилинен баштап Пайгамбарыбыздын (с.а.в.) жанында өскөн. Он жашында Исламды кабыл кылган. Азирети Хатижадан кийин алгач мусулман болгон Азирети Али эле. Ал бир күнү Пайгамбарыбыз (с.а.в.) менен Азирети Хатижанын ибадат кылып жатышканын көрөт. Ага Пайгамбарыбыз (с.а.в.) ширктин жаман экенин, тавхиддин маанисин түшүндүргөндө, ал дароо мусулман болот. Мекке доорунда дайыма Пайгамбарыбыздын (с.а.в.) жанында жүргөн. Ал Каабадагы буттарды талкалаганын төмөнкүчө эскерген: «Бир күнү Пайгамбарыбыз (с.а.в.) менен Каабага бардым. Расул Акрам менин мүрүмө чыгууну каалады. Бирок, мен аны көтөрө албадым. Ошондо, ал мени ийнине чыгарып, көтөрдү. Каабанын үстүндө бир бут бар эле. Аны кулаттым. Бут кулап жерге түштү, талкаланды. Расул Акрамдын мүрүнөн жерге түштүм. Экөөбүз кайра артка кайттык» (Ахмад бин Ханбал, Муснад, I, 384). Пайгамбарыбыз (с.а.в.) эң жакын ага-ини туугандарына Ислам динин айтып, аларга акыйкатты билдирген. Алла таала тарабынан буйрук алгандан кийин, аларды Сафа дөңсөөсүнө топтоп, Алланын буйруктарын айтканда, курайш мушриктери аны мыскылдашат. Экинчи жолу чогулууну Азирети Али уюштурат. Ал бир зыяпат даярдап, Хашимуулдарын чакырат. Пайгамбарыбыз (с.а.в.) тамактанып бүтүшкөндөн кийин аларга мындай дейт: «Эй, Абдулмутталиб уулдары, мен силерге жана бардык инсандарга жиберилгенмин. Араңардан ким мага бир тууган жана досум катары ишенип, жардам берүүгө убада берет?». Ошондо, бир гана Азирети Али ордунан туруп, Пайгамбарыбыздын (с.а.в.) айткандарын кабыл кылып, ага убада берет. Мындан улам, Пайгамбарыбыз (с.а.в.): « Сен менин бир тууганымсың жана вазиримсиң»,- деп, Азирети Алини мактайт. Пайгамбарыбыз (с.а.в.) хижраттан мурун колундагы аманаттарды өз ээлерине тапшырууну Азирети Алиге таштайт. Ошол күнү Азирети Али Пайгамбарыбыздын (с.а.в.) төшөгүндө жатып, мушриктерди таң калтырат. Мына ошентип, Азирети Али Пайгамбарыбызды (с.а.в.) өлтүрүүгө келишкен мушриктерди алаксытуу максатында өз жанын тобокелге салган жана Пайгамбарыбыздын (с.а.в.) Меккеден алыстап кетүүсүнө себеп болгон. Азирети Али, Пайгамбарыбыздын (с.а.в.) аманаттарын өз ээлерине тапшыргандан кийин Мадинага хижрат кылган. Мадинада да дайыма Пайгамбарыбыздын (с.а.в.) жанында жүргөн. Бардык согуштарага катышкан. Ухудда аскер башчысы болгон. Бадирде тууну көтөрүп жүргөн. Ошондой эле, чалгындоо бөлүгүнүн башчысы эле. Ал аталган согушта душмандын негизги күчүн тактап, Пайгамбарыбызга (с.а.в.) билдирип турган. Өзүнүн милдетин толугу менен аткарган Азирети Али Бадирде согушунда өзүнүн баатырдыгын көрсөткөн. Бадир согушу башталардан мурун курайштар менен жекеме-жеке чыккан үч кишинин бири эле. Ал Валид бин Мугираны кылычы менен өлтүрүп, Аз Убайда оор абалда калганда ага жардамга барган. Ага ушул согушта: «Алланын арстаны» деген лакап ат жана бир кылыч, бир калкан жана бир төө олжого берилген. Азирети Али Бадир согушунан кийин Пайгамбарыбыздын (с.а.в.) кызы Азирети Фатима менен үйлөнөт. Алардын никесин Пайгамбарыбыз (с.а.в.) өзү кыйган.
