Гарвард университетинин психологдору изилдөө жүргүзүп, балдарды боорукер кылып тарбиялоонун 6 сырын ачышкан. Эгер балаңыз айлана-чөйрөдөгүлөрүнө кайрымдуу болуп чоңойсун десеңиз, анда төмөнкү кеңештерди пайдаланыңыз
Ар бир кылган аракетине жоопкерчилик тартууну үйрөтүңүз
Ата менен апа бала үчүн дайыма үлгү болуп келет. Ата-эне эмне кылса, аны балдары кайталайт. Балаңыз менен адеп, ыйман, экологиядагы глобалдык көйгөйлөр жөнүндө сүйлөшүңүз, жоопкерчилик тууралуу айтып берип, эң негизгиси сөз менен эмес, кылган аракетиңиз менен көрсөтүүгө далаалат кылыңыз.
Боорукер болуп алсыздарга жардам берүүнү үйрөтүңүз
Балдар бир гана жакындарына жана досторуна жан тартпай, колдоого муктаж болгон адамдарга жардам берүүнү билиши керек. «Сен өзүңдү анын ордуна коюп көрчү, эмне кылмак элең?»,-деген суроону бериңиз. Бул маселени толук ачып бериңиз:
— Балким ал кийими жоктур же болбосо анын үй-бүлөсүндө акча тартыш»,- деп айтып түшүндүрүңүз. Социалдык жоопкерчиликке үйрөтүңүз.
Ыраазы болууну үйрөтүңүз
Балаңыз өз сезимдерин билдирүүдөн уялбасын. Аздан баштаңыз, мисалы тамак даярдаган чоң энеге рахмат айтып, кучактасын: «Сени кийинтип, үйдү жыйнаган апаңа, эжеңе ыраазычылыгыңды билдир»,-деп айтып туруңуз. Изилдөөлөгө ылайык өз сезимдерин уялбастан билдирген адамдардын дени сак болот.
Этика жана баалуулуктар тууралуу түшүнүк бериңиз
Балаңыздын окуудагы же спорттогу ийгиликтерине гана эмес, адеп-ахлагына дагы чоң көңүл буруңуз. Убадасын аткарабы? Калп айтпайбы? Өзүнөн алсыздарга жардамга келеби? Улууларды сыйлайбы? Кимдир-бирөөнү адилетсиз таарынтып жатышса кандай чараларды көрөт? Балаңыз сизден үлгү алаарын унутпаңыз.
Чогуу көп убакыт өткөрүүгө аракет кылыныз
Эгер балаңыз менен тартип тууралуу сүйлөшүү менен чектелсеңиз анда сиз начар тарбиячысыз. Ортоңуздарда ишеним пайда болушуна аракет кылыңыз, көбүрөөк чогуу ойноп, аңгемелешип, сырдашып, эс алганга аракет кылыңыз. Балаңыз сиздин мээримиңизди сезиши керек. Ошондо гана ал боорукер, ак ниеттүү болуп чоңойуп, айланадагыларына дагы жакшы мамиле кылганды үйрөнөт.
Балаңызды өз эмоциясын көзөмөлгө алууну үйрөтүңүз
Ачууга алдырбай өзүн кармай билүүнү кичинекей эмес, чоң кишилер дагы жакшы билбейт. Бирок баланы кичинесинен сабырдуулукка үйрөтүп, өзүн кармай билүүнүн жолдорун көрсөтсө болот. Мисалы, жаңыдан жини кайнай баштаган балаңызды токтоп терең -терең дем алууга үйрөтүңүз.
